Averrhoa carambola L.

Averrhoa acutangula Stokes

Sarcotheca philippica (Villar) Hallier f.

ลำต้น เป็นไม้ต้นขนาดเล็ก สูงได้ถึง 10 ม. เปลือกต้นสีน้ำตาลเข้ม แตกกิ่งก้านสาขามากเป็นพุ่มแน่น

ใบ ประกอบแบบขนนกปลายคี่ เรียงสลับ ใบย่อยรูปไข่ป้อมเกือบกลม ปลายใบแหลม โคนใบมน จำนวน 7-11 ใบ ขอบใบเรียบ ผิวใบเรียบเป็นมัน ด้านบนสีเขียวอมเหลือง ด้านล่างสีอ่อน ก้านใบย่อยสั้นประมาณ 1-3 มม. สีชมพู

ดอก ออกเป็นช่อตามซอกใบใกล้ปลายยอด ดอกห้อยลง ก้านดอกและดอกตูมสีชมพูหรือแดง กลีบเลี้ยง 5 กลีบ กลีบดอก 5 กลีบ มีลายสีม่วงเข้ม ดอกบานเต็มที่ กว้างประมาณ 0.5 ซม. มีสีม่วงอมชมพูจนถึงซีดขาว

ผล หยักเป็นร่องลึกตามยาวเป็นสัน 5 พู ผิวบางเรียบ ผลอ่อนสีเขียว เมื่อสุกมีสีเหลือง เนื้อนุ่ม ฉ่ำน้ำ รสเปรี้ยว เฝื่อนเล็กน้อย หรือบางพันธุ์มีรสหวาน

เมล็ด ภายในมีเมล็ดรูปรีแบน สีน้ำตาล

พบตามป่าที่เปิดโล่ง ที่ระดับความสูงต่ำกว่า 1000 ม.

เขตร้อนของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

มีการกระจายพันธุ์ในประเทศเขตร้อน

ขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ด หรือตอนกิ่ง

ใบ แก้ไขหวัด ไข้หวัดใหญ่ แก้ปัสสาวะขัด แก้ปวด
ใบและยอด บดละเอียด ทาตามตัวแก้อีสุกอีใส
ใบและผล ต้มเป็นยาแก้อาเจียน
ดอก ต้มดื่มถอนพิษเฮโรอีน แก้ไข้
ผล แก้คอแห้ง ลดการอักเสบ บวม แก้อาเจียน ขับปัสสาวะ ขับนิ่ว แก้บิด ขับระดู ใช้สระผมดี บำรุงเส้นผม กำจัดรังแคได้ ลดไข้ ล้างพิษและช่วยให้อสุจิแข็งแรง น้ำคั้นจากผลมะเฟืองและตะลิงปลิงใช้ลบรอยเปื้อนบนมือ เสื้อผ้า และของใช้ต่างๆ ได้ดี
เมล็ด แก้ปวด ทำให้นอนหลับ ทำให้อาเจียน แก้ดีซ่าน
ราก ดับพิษร้อน แก้ไข้ แก้ปวดศีรษะ แก้ปวดแสบกระเพาะอาหาร ลดจุกแน่นหน้าอก ใช้ตากแห้ง 5 กรัม ชงน้ำร้อน 1 ถ้วยกาแฟ ดื่มก่อนอาหารเช้า-เย็น
แก่นและราก ต้มกินแก้ท้องร่วง แก้เจ็บเส้นเอ็น
ยอด ต้มผสมกับรากมะพร้าว ดื่มแก้ไข้หวัดใหญ่
ด้านโภชนาการ พบว่าผลมะเฟืองสดให้วิตามินซีค่อนข้างสูง และยังช่วยให้ชุ่มคอ แก้กระหาย

ผลมะเฟืองมีกรดออกซาลิกค่อนข้างสูง ไม่ควรกินติดต่อกันนานเพราะจะทำให้เป็นฝ้า และไม่ควรกินขณะมีประจำเดือน สตรีมีครรภ์จะทำให้แท้ง

มะเฟืองมีหลายสายพันธุ์ คือ

1. มะเฟืองเปรี้ยว เป็นพันธุ์ที่มีปลูกอยู่ทั่วไป ดอกสีขาวอมชมพูเรื่อง มีทั้งผลใหญ่และเล็ก รสเปรี้ยวอมฝาด
2. พันธุ์ไต้หวัน เป็นพันธุ์ที่นำมาปลูกในไทยนานแล้ว ผลใหญ่ กลีบผลบาง ขอบกลีบบิด รสหวานกลมกล่อม
3. พันธุ์กวางตุ้ง ผลสีขาวนวล ขอบกลีบสีเขียว รสหวานคล้ายพันธุ์ไต้หวัน
4. พันธุ์มาเลเซีย เป็นพันธุ์ที่นำมาปลูกในเมืองไทยไม่นาน ลักษณะเด่นคือ ผลใหญ่ เนื้อฉ่ำน้ำ น้ำหนักต่อผล 200-700 กรัม รสหวานอมเปรี้ยวมีหลายสายพันธุ์ ได้แก่

- พันธุ์บี 10 ผลใหญ่ กลีบผลบาง ร่องลึก เนื้อนิ่ม รสหวาน เมื่อสุกเป็นสีเหลืองทอง นิยมปลูกกันมากและใช้ในอุตสาหกรรมน้ำมะเฟืองบรรจุกระป๋อง

- พันธุ์บี 17 (honey Stat) ผลเล็กกว่าพันธุ์บี 10 ทรงผลยาว กลีบผลใหญ่ ร่องตื้น ขอบกลีบมีฟ้องอากาศเห็นชัด เนื้อแข้งกรอบ มีสีเหลืองอมส้ม รสหวานอมเปรี้ยว รสจัดกว่าพันธุ์บี 10 นิยมกินผลสด

วีณา เชิดบุญชาติ. 2543. ปลูกผักไทยได้ทั้งอาหารและยา. พิมพ์ครั้งแรก. สำนักพิมพ์บ้านและสวน. กรุงเทพมหานคร.

อุไร จิรมงคลการ. 2547. ผลไม้ในสวน. Fruits. พิมพ์ครั้งแรก. สำนักพิมพ์บ้านและสวน. กรุงเทพมหานคร.

องค์การสวนพฤกษศาสตร์. 2541. สวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์. พิมพ์ครั้งที่ 3. โอ.เอส.พริ้นติ้ง เฮ้าส์. กรุงเทพมหานคร.

Flora of China. “Averrhoa carambola”. [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=200012373 (22 กรกฎาคม 2560).

The Plant List. 2013. “Averrhoa carambola L.”. [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-2666746 (22 กรกฎาคม 2560).