Spondias pinnata (L. f.) Kurz

Mangifera pinnata L. f.

Buchanania yunnanensis C.Y.Wu

Poupartia pinnata (L. f.) Blanco

Spondias acuminata Roxb.

Spondias mangifera Willd.

Spondias paniculata Roxb. ex Wight & Arn.

Tetrastigma megalocarpum W.T. Wang

ลำต้น ไม้ต้นไม่ผลัดใบ สูง 5-30 ม. เปลือกเรียบ สีเทา ตามกิ่งมีช่องอากาศกระจายทั่วไป มีรอยแผลใบเด่น เปลือกในสีชมพูหรือสีน้ำตาลอมแดง

ใบ เป็นใบประกอบแบบขนนกชั้นเดียวปลายคี่ เรียงเวียนิ ก้านใบยาว 10-15 ซม. แกนกลางใบยาว 30-40 ซม. มีใบย่อย 4-6 คู่ เรียงตรงข้ามหรือเกือบตรงข้าม รูปขอบขนานหรือรูปรี กว้าง 3-4 ซม. ยาว 7-12 ซม. ปลายแหลมหรือเรียวแหลม โคนมนกลม มน หรือรูปลิ่ม เบี้ยว ขอบเรียบหรือหยักมนถี่ แผ่นใบค่อนข้างหนาคล้ายแผ่นหนัง เกลี้ยงทั้ง 2 ด้าน เส้นแขนงใบข้างละ 15-25 เส้น ปลายโค้งจดกันเป็นเส้นขอบใน 

ดอก เป็นช่อดอกแบบช่อแยกแขนง ออกตามปลายกิ่ง ยาว 20-35 ซม. ดอกบานเต็มที่เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 0.5 ซม. กลีบเลี้ยงสีเขียวหรือสีเขียวอมเหลือง โคนเชื่อมติดกันเป็นรูปถ้วย ปลายแยกเป็น 5 แฉก รูปสามเหลี่ยม เกลี้ยงทั้ง 2 ด้าน กลีบดอก 5 กลีบ รูปขอบขนานแกมรูปไข่ เกลี้ยงทั้ง 2 ด้าน เกสรเพศผู้ 10 เกสร อับเรณูสีเหลือง รูปไข่ รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ ทรงรูปไข่ จานฐานดอกรูปวงแหวนอยู่รอบโคนรังไข่ สีเหลือง ก้านยอดเกสรเพศเมีย 5 ก้าน 

ผล แบบผลผนังชั้นในแข็ง รูปทรงรีหรือทรงรูปไข่ กว้าง 2.5-3.5 ซม. ยาว 3.5-5 ซม. สีเขียว เมื่อสุกสีเหลืองอมเขียวหรือสีเหลือง มีแต้มสีน้ำตาลอมดำ ผนังผลชั้นในเป็นเสี้ยน

เมล็ด มี 1 เมล็ด

พบตามป่าเบญจพรรณและป่าดิบแล้ง ที่สูงจากระดับทะเลปานกลาง 50-500 ม.

ปากีสถาน อินเดีย เนปาล บังกลาเทศ ศรีลังกา หมู่เกาะอันดามัน เมียนมา จีนตอนใต้ ภูมิภาคอินโดจีน คาบสมุทรมลายู อินโดนีเซีย (เกาะชวา เกาะซูลาเวซี หมู่เกาะซุนดาน้อย หมู่เกาะโมลุกกะ) ฟิลิปปินส์

ในประเทศไทยพบทางภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคตะวันออก ภาคตะวันตกเฉียงใต้ และภาคใต้ ในต่างประเทศพบที่ปากีสถาน อินเดีย เนปาล บังกลาเทศ ศรีลังกา หมู่เกาะอันดามัน เมียนมา จีนตอนใต้ ภูมิภาคอินโดจีน คาบสมุทรมลายู อินโดนีเซีย (เกาะชวา เกาะซูลาเวซี หมู่เกาะซุนดาน้อย หมู่เกาะโมลุกกะ) ฟิลิปปินส์

ขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ด

ใบ ใบอ่อนมีรสเปรี้ยวอมฝาด รับประทานเป็นผัก  

ผล ผลสุกมีรสเปรี้ยวอมฝาด ใช้ประกอบอาหาร และเป็นอาหารของสัตว์ป่า เป็นยาฝาดสมาน แก้เลือดออกตามไรฟัน เนื่องจากมีวิตามินซีสูง แก้กระหายน้ำ ทำให้ชุ่มคอ แก้ธาตุพิการ แก้โรคขาดแคลเซียม แก้บิด 

เปลือกลำต้น รสฝาดเย็นเปรี้ยว ช่วยสมานแผล เป็นยาเย็น ใช้ในโรคท้องเสีย และโรคที่เกี่ยวกับลำไส้ แก้บิดปวดมวน ระงับอาเจียน ดับพิษกาฬ แก้ร้อนใน แก้สะอึก 

ยางจากต้น มีลักษณะใส สีน้ำตาลปนแดง ไม่ละลายน้ำ ใช้ติดของ

เนื้อไม้ ใช้ทำแบบก่อสร้าง

ฉัตรชัย เงินแสงสรวย, รัมภ์รดา มีบุญญา, ปวีณา เวสภักตร์, ณัฐนนท์ มีพรหม, สิริพร ชดช้อย, วีรีศา บุญทะศักดิ์ และจามิกร วงศ์จิ้ว. 2562. พรรณไม้ในวังสระปทุม. มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, กรุงเทพฯ.

ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. 2553. “มะกอก”. [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://www.phargarden.com/main.php?action=viewpage&pid=87 (31 มกราคม 2560).

ฐานข้อมูลพรรณไม้ องค์การสวนพฤกษศาสตร์. 2554. “มะกอก”. [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://www.qsbg.org/database/botanic_book%20full%20option/search_detail.asp?botanic_id=1790 (31 มกราคม 2560).

สรายุทธ บุณยะเวชชีวิน, ยุทธการ จำลองราช, รุ่งสุริยา บัวสาลี และไพรัช ระยางกูล. 2559. ต้นไม้ ป่า ห้วยขาแข้ง. บริษัทอมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง จำกัด (มหาชน), กรุงเทพฯ.

สำนักงานหอพรรณไม้ สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพรรณพืช กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. 2557. ชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย เต็ม สมิตินันทน์ ฉบับแก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2557. สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติม กรุงเทพฯ.

POWO (2019). Plant of the World Online. Facilitated by the royal Botanic Gardens, Kew. Published on the Internet, https://powo.science. kew.org/. Retrieved 20 september 2022.

TPL. 2013. The Plant List Version 1.1.Published on the Internet; Available Source: http://www.theplantlist.org/ (accessed 1st January), September 20, 2022.

Useful Tropical Plants. 2017. “Spondias pinnata”. [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://tropical.theferns.info/viewtropical.php?id=Spondias+pinnata (31 มกราคม 2560).