ชื่อไทย
พวงไข่มุก
ชื่อท้องถิ่น
อุน อุนฝรั่ง (แพร่)/ ระป่า (ปราจีนบุรี)/ ซิตาโหระ (กะเหรี่ยงเชียงใหม่)/ พอตะบุ (กะเหรี่ยงแม่ฮ่องสอน)/ อูนบ้าน (คนเมือง)/ หมากอูนบ้าน, ไม้ขี้ป้าน (ไทใหญ่)/ อูนน้ำ และ ทู่ซือจื่อ (จีนกลาง)
ชื่อสามัญ
American elder
ชื่อวิทยาศาสตร์

Sambucus canadensis L.

สกุล
Sambucus
สปีชีส์
canadensis
ชื่อพ้อง

Aralia sololensis Donn.Sm.

Sambucus mexicana C.Presl ex DC.

Sambucus oreopola Donn.Sm.

Sambucus simpsonii Rehder

ชื่อวงศ์
ADOXACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ลำต้น ลำต้นมีลักษณะตั้งตรง สูงได้ประมาณ 2-4 ม. ลำต้นแตกกิ่งก้านจำนวนมาก พุ่มโปร่ง กิ่งแก่กลวง

ใบ ใบประกอบแบบขนนก ออกเรียงตรงข้าม ใบย่อยมีประมาณ 2-6 คู่ ลักษณะของใบเป็นรูปขอบขนานแกมรูปใบหอกหรือรูปไข่แกมใบหอก ปลายใบแหลมเป็นติ่ง โคนใบมน ส่วนขอบใบหยักเป็นฟันเลื่อย ใบมีขนาดความกว้างประมาณ 2-5 ซม. และความยาวประมาณ 6-15 ซม.

ดอก ออกดอกเป็นช่อขนาดใหญ่บริเวณปลายกิ่ง ขนาดประมาณ 20-45 ซม. ดอกย่อยมีจำนวนมาก ขนาดเล็ก กลีบรองดอกเป็นหลอดยาว 1 มม. ส่วนกลีบดอกเป็นสีขาว ที่บริเวณโคนกลีบดอกเชื่อมติดกัน ปลายแยกออกเป็น 5 แฉก ขนาดดอกประมาณ 4.0-4.5 มม. ดอกมีเกสรเพศผู้สีเหลือง 5 อัน ยอดเกสรเพศเมียแยกออกเป็น 5 แฉก

ผล ผลมีลักษณะเป็นผลสด ลักษณะของผลเป็นรูปกลม ผิวลื่นมัน ผลอ่อนจะเป็นสีเขียว เมื่อแก่แล้วจะเปลี่ยนสีม่วงเข้มเกือบดำ โดยมีขนาดประมาณ 4-5 มม. 

เมล็ด ภายในมีเมล็ดประมาณ 4-5 เมล็ด ลักษณะของเมล็ดจะเป็นรูปรีแกมขอบขนาน ขนาดประมาณ 2.5 มม.

สภาพนิเวศ
กลางแจ้ง,ร่มรำไร
สภาพนิเวศวิทยา

ต้องการน้ำในการเจริญเติบโตในระดับปานกลาง ควรปลูกในบริเวณที่มีแสงแดดตลอดวันเพราะจะทำให้ต้นมีความแข็งแรง มักขึ้นตามชายป่าทั่วไปที่มีความชุ่มชื้น ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ พบได้ที่ระดับความสูงประมาณ 200-1,300 ม. จากระดับทะเลปานกลาง

ถิ่นกำเนิด

ทวีปอเมริกาเหนือ

การกระจายพันธุ์

ทวีปเอเชีย แอฟริกา อเมริกาเหนือ อเมริกาใต้

การปลูกและการขยายพันธุ์

ขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ด หรือการตอนกิ่ง

ระยะเวลาการติดดอก
มิถุนายน-สิงหาคม
ระยะเวลาการติดผล
มิถุนายน-สิงหาคม
ประเภทการใช้ประโยชน์
สมุนไพร,พืชประดับ

ราก ยาแก้อาการท้องร่วง

ดอก ยาช่วยขับเหงื่อ แก้มือเท้าเคล็ด

ทั้งต้น แก้อาการตัวบวม

ใบ บรรเทาอาการมือเท้าเคล็ด

สามารถปลูกเป็นพืชประดับเพื่อความสวยงามได้

แหล่งอ้างอิง

ศูนย์ปฏิบัติการวิจัยและเรือนปลูกพืชทดลอง มหาวิทยาลัยเกษตรศาตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน. “พวงไข่มุก”. [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://clgc.agri.kps.ku.ac.th/index.php/linkoldfragrant-2/299-sambucus (14 กุมภาพันธ์ 2560).

Kew Science,The Royal Botanic Gardens. “Sambucus canadensis L.”. [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:321978-2 (14 กุมภาพันธ์ 2560).

ThaiHerbal.org. 2015. “พวงไข่มุก”. [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://thaiherbal.org/2428/2428 (14 กุมภาพันธ์ 2560).

The Plant List. 2013. “Sambucus canadensis L.”. [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-2486578 (14 กุมภาพันธ์ 2560).

รายการรูปภาพ

กลับหน้ารายการพรรณไม้