Acanthus ebracteatus Vahl

Acanthus ilicifolius var. ebracteatus (Vahl) Benoist

Dilivaria ebracteata (Vahl) Pers.

ต้น ไม้พุ่มล้มลุกขนาดเล็ก สูง 0.5-1 ม. ลำต้นกลม กลวง ตั้งตรง สีขาวอมเขียว มีหนามตามข้อ ข้อละ 4 หนาม และที่ปลายใบ ลำต้นมีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1.5 ซม.  

ใบ ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงตรงข้ามเป็นคู่ ใบรูปหอกยาว ขอบจักเว้ากว้างๆ ปลายจักแหลมคล้ายหนาม แต่บางครั้งอาจพบใบเรียบ กว้าง 3-7 ซม. ยาว 10-20 ซม. แผ่นใบสีเขียวเข้ม เส้นใบสีขาว มีเหลือบสีขาวเป็นแนวก้างปลา มีหนามรอบใบ แผ่นใบเรียบเป็นมันลื่น เนื้อใบเหนียว ก้านใบสั้น 

ดอก ดอกออกเป็นช่อตั้งสีขาว บริเวณปลายยอด ยาวประมาณ 4-6 นิ้ว ใบประกอบห่อเป็นช่อตั้ง แต่ละดอกมีใบประดับรูปเรียว 2 อัน รองรับที่โคนดอก และติดอยู่จนดอกบาน กลีบดอกเป็นท่อปลายบานโตสีขาว ยาว 2-4 ซม. แบ่งเป็น 2 ปาก ปากล่างมีขนาดใหญ่กว่า ปากล่างสีม่วงอ่อนหรือฟ้าอ่อน มีแถบสีเหลืองตรงกลางกลีบ ปากบนหดสั้น กลีบเลี้ยง มี 5 กลีบ

ผล เป็นฝักกลมรี รูปไข่ ยาว 2-3 ซม. เปลือกสีน้ำตาล ปลายฝักป้าน ผิวเปลือกสีน้ำตาล ข้างในมีเมล็ดขนาดเล็ก 4 เมล็ด 

พบตามป่าชายเลนบริเวณน้ำกร่อย ป่าโกงกาง หรือดินเค็มแถบภาคอีสาน

เป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในเขตร้อนของทวีปเอเชียตามบริเวณป่าชายเลน หรือชายฝั่งแม่น้ำที่มีน้ำเค็มและน้ำกร่อย

เขตร้อนของทวีปเอเชีย เขตร้อนของออสเตรเลีย และแถบแปซิฟิก

ขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ด ปักชำกิ่ง

ใบและต้น แก้ตกขาว โดยตำเป็นผงละลายน้ำผึ้ง หรือน้ำมันงา ปั้นเป็นลูกกลอนรับประทาน

ใบ ต้มกับน้ำดื่ม แก้นิ่วในไต ทั้งต้น 10 ส่วน เข้ากับพริกไทย 5 ส่วน ทำเป็นยาลูกกลอน แก้โรคกระเพาะ ขับเลือด เป็นยาอายุวัฒนะ

ทั้งต้น ใช้รักษาแผลฝีหนอง รักษาโรคผิวหนังจำพวกพุพอง น้ำเหลืองเสีย ใช้ 3-4 ต้น หั่นเป็นชิ้น ต้มน้ำอาบหรือชะล้างบาดแผลเรื้อรัง และผื่นคันตามร่างกาย ต้มรับประทานแก้พิษฝีดาษ พิษฝีภายใน ตัดรากฝีทั้งปวง แก้โรคผิวหนัง 

ราก ใช้รากสด นำมาต้มเอาน้ำกินเป็นยาแก้โรคงูสวัด

ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. 2553. “เหงือกปลาหมอ”. [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://www.phargarden.com/main.php?action=viewpage&pid=130 (25 ตุลาคม 2559).

ฐานข้อมูลพรรณไม้ องค์การสวนพฤกษศาสตร์. 2554. “เหงือกปลาหมอ”. [ระบบออนไลน์].
แหล่งที่มา: http://www.qsbg.org/Database/Botanic_Book%20full%20option/search_page.asp (25 ตุลาคม 2559).

National Parks Board. 2013. “Acanthus ebracteatus Vahl”. [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: https://florafaunaweb.nparks.gov.sg/Special-Pages/plant-detail.aspx?id=1594 (25 ตุลาคม 2559).

The Plant List. 2013. “Acanthus ebracteatus Vahl”. [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-2615237 (25 ตุลาคม 2559).