Syzygium samarangense (Blume) Merr. & L.M.Perry 'Tubtim Chan'

Tubtim Chan

Eugenia javanica Lam.

Eugenia samarangensis (Blume) O.Berg 

Jambosa javanica (Lam.) K.Schum. & Lauterb.

Jambosa samarangensis (Blume) DC.

Myrtus javanica (Lam.) Blume

Myrtus samarangensis Blume

ลำต้น ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของชมพู่ตระกูลนี้ มีลักษณะที่คล้ายคลึงกัน โครงสร้างของลำต้นโดยทั่วไป มีกิ่งที่แตกออกจากลำต้นเป็นกิ่งใหญ่ หรือมีลำต้นมากกว่า 1 ต้น รูปทรงของต้นไม่ค่อยแน่นอนและต้นไม่ตั้งตรงมักคดไปมา ภายในทรงพุ่มมีกิ่งเล็กๆน้อยมากหรือไม่มีเลย ผิวเปลือกของลำต้นและกิ่งจะหยาบและขรุขระ กิ่งอ่อนมีสีน้ำตาลอมแดงคล้ำ กิ่งแก่จะเปลี่ยนเป็นสีแดงเข้มหรือน้ำตาลอมเทา ทรงพุ่มแน่น มีความสูงประมาณ 15-20 ม.

ใบ รูปโล่ห์หรือรูปโล่ห์ค่อนข้างยาว ฐานใบเป็นรูปคล้ายหัวใจ ไม่ลึก ปลายใบมน เส้นใบเป็นรูปก้างปลา หน้าใบมีสีเขียวเข้มหรือสีเขียวอมฟ้า ด้านท้องใบเมื่ออ่อนมีสีม่วงเข้มหรือชมพู ขนาดของใบกว้างประมาณ 8-13 ซม. ยาว 12-25 ซม. ก้านใบสั้นและหนา สีเขียวอมเหลืองหรือเจือสีม่วง

ดอก ค่อนข้างใหญ่เกิดเป็นช่อ ยาวประมาณ 5-15 ซม. อาจเกิดเป็นดอกเดี่ยวหรือแตกสาขาก็ได้ ดอกเมื่อบานจะมีเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 3-4 ซม. มีกลิ่นหอม กลีบดอกและเกสรตัวผู้หลุดร่วงง่าย ชั้นของกลีบเลี้ยงมีจำนวน 4 อัน สีขาวอมเหลือง รูปร่างค่อนข้างกลมหรือคล้ายช้อน เกสรตัวผู้รูปร่างยาวมีจำนวนมาก สีขาวอมเหลือง เกสรตัวเมียมีรังไข่ 2 ช่อง ก้านเกสรตัวเมียมีสีเหลืองอมเขียว ยอดเกสรตัวเมียเป็นเส้นปลายมน

ผล ผลใหญ่ เนื้อแน่น ไม่มีเมล็ด สีแดงสด ลักษณะทรงผลคล้ายชมพู่เพชรน้ำผึ้งแต่ก้นผลใหญ่กว่า เส้นเอ็นที่ผลเด่นชัดกว่าผิวมันเป็นประกายรสชาติหวาน เนื้อแน่นไม่มี เมล็ดผิวค่อนข้างหนา ขนส่งได้ไกลไม่ช้ำง่าย

พบได้ที่ระดับความสูงจากระดับทะเลปานกลาง 1,300 ม. เติบโตได้ดีที่สุดในพื้นที่ที่อุณหภูมิกลางวันอยู่ในช่วง 23-28 องศาเซลเซียส แต่สามารถทนต่ออุณหภูมิ 16-33 องศาเซลเซียส

ชมพู่หลายชนิดมีถิ่นกำเนิดในประเทศอินเดีย

แพร่กระจายเข้าสู่ประเทศในเขตร้อนชื้นต่าง โดยเฉพาะแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (ไทย มาเลเซีย อินโดนีเซีย นิวกินี)

ขยายพันธุ์โดยการกิ่งตอน การเสียบยอด การทาบกิ่ง

ผล รับประทานเป็นผลไม้

เดิมมีชื่อว่า ชีต้า เกษตรกรนำกิ่งพันธุ์เข้ามาปลูกในประเทศไทยตั้งแต่ปี 2538 คุณล้ง ทองสามส ได้นำไปเสียบกับต้นตอชมพู่พันธุ์เพชรสามพาน และตั้งชื่อว่า ทองสามสี และคุณประเทือง อายุเจริญ นำไปเสียบกับต้นตอพันธุ์ทูลเกล้าแล้วตั้งชื่อว่า "ทับทิมจันทร์" 

ชมพู่ทองสามสีหรือทับทิมจันทร์จึงมีลักษณะผลและสีใกล้เคียง กันมากจนแทบแยกไม่ออก แต่คนส่วนใหญ่มักจะเรียกว่า ทับทิมจันทร์

สำนักส่งเสริมและฝึกอบรม มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ บางเขน. “ชมพู่ทับทิมจันทร์”. [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://www.eto.ku.ac.th/neweto/e-book/panom/taptimjun.pdf (20 กรกฎาคม 2560).

Puechkaset. “ชมพู่ สรรพคุณ และการปลูกชมพู่”. [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://puechkaset.com/ชมพู่/ (20 กรกฎาคม 2560).

The Plant List. 2013. “Syzygium samarangense (Blume) Merr. & L.M.Perry”. [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-200262 (20 กรกฎาคม 2560).

Useful Tropical Plants. 2017. “Syzygium samarangense”. [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://tropical.theferns.info/viewtropical.php?id=Syzygium+samarangense (20 กรกฎาคม 2560).