ชื่อไทย
เจตมูลเพลิงขาว
ชื่อท้องถิ่น
ปิดปิวขาว (เหนือ), ตั้งชู้อ้วย ตอชูวา (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน), ตอชู (กะเหรี่ยงเชียงใหม่), โก้นหลัวะ (ม้ง), หนวดแมว (ไทลื้อ), ป๋ายฮัวตาน ไป๋ฮวาตัน ไป๋เสี่ยฮวา (จีนกลาง), แปะฮวยตัง (แต้จิ๋ว)
ชื่อสามัญ
Ceylon leadwort/ Wild Plumbago
ชื่อวิทยาศาสตร์

Plumbago zeylanica L.

สกุล
Plumbago
สปีชีส์
zeylanica
ชื่อพ้อง

Findlaya alba Bowdich

Molubda scandens (L.) Raf.

Plumbago viscosa Blanco

Plumbagidium scandens (L.) Spach

Plumbago scandens L.

Thela alba Lour.

ชื่อวงศ์
PLUMBAGINACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ต้น ไม้พุ่มอายุหลายปี สูง 1-3 ม. ลำต้นตั้งตรงหรือพาดพันบนต้นไม้อื่น ไม่ผลับใบ แตกกิ่งก้านมาก กิ่งอ่อนเป็นร่องและเป็นเหลี่ยม

ใบ ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปไข่ กว้าง 2.5-4.0 ซม. ยาว 5-8 ซม. โคนใบรูปลิ่มถึงป้าน ปลายใบเรียวแหลมและเป็นติ่งหนาม ขอบใบเป็นคลื่นเล็กน้อย โคนก้านใบบางครั้งเป็นรูปติ่งหู

ดอก ออกเป็นช่อกระจะคล้ายช่อเชิงลดที่ปลายกิ่ง มีจำนวน 5-70 ดอก ก้านดอกยาว 0.5-1.5 ซม. มีต่อมน้ำหวานยาว 3-8 ซม. ใบประดับรูปไข่ปลายเรียวแหลม กว้าง 1.5-2.0 มม. ยาว 4-6 มม.ใบประดับย่อยรูปแถบ กว้าง 0.5 มม. ยาว 2.0 มม. กลีบเลี้ยง ยาว 1.0-1.2 ซม. หลังระยะออกดอก มีต่อมเกือบตลอดทั้งหลอด ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 2 มม. กลีบดอกสีขาวถึงสีขาวอมฟ้า เป็นหลอดยาว 1.8-2.2 ซม. ดอกรูปปากแตรขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 1.6-1.8 ซม. กลีบเป็นแฉกรูปไข่กลับแกมรูปขอบขนานถึงรูปใบหอก กว้าง 4 มม. ยาว 7 มม. ปลายเรียวแหลมและเป็นติ่งหนาม เกสรเพศผู้สีฟ้า ยาว 2 มม.รังไข่รูปทรงรี 5 เหลี่ยม ก้านเกสรเพศเมียเกลี้ยง

ผล เป็นผลแห้งแตก สีเหลืองอ่อนถึงสีน้ำตาล รูปขอบขนาน กว้าง 0-9-1.1 ซม. ยาว 1.4-2.0 ซม.

เมล็ด สีน้ำตาลแดง ปลายแหลม

สภาพนิเวศ
ร่มรำไร
สภาพนิเวศวิทยา

พบในป่าที่ราบทั่วไป และที่ชื้นแฉะ ที่ความสูง 100-1,600 ม. จากระดับทะเลปานกลาง

ถิ่นกำเนิด

เอเชียเขตร้อน แอฟริกา อเมริกาใต้และเหนือ ออสเตรเลีย โอมาน

การกระจายพันธุ์

ประเทศเขตร้อน

การปลูกและการขยายพันธุ์

เพาะเมล็ด ปักชำ

ระยะเวลาการติดดอก
ตุลาคม-มีนาคม
ระยะเวลาการติดผล
ธันวาคม-เมษายน
ประเภทการใช้ประโยชน์
สมุนไพร,พืชประดับ

ลำต้น ขับระดู ช่วยให้คลอดบุตรง่าย บำรุงร่างกาย แก้ไอปวดหลัง ขับปัสสาวะ รักษาโรคทางเดินปัสสาวะ แก้ปวดท้อง

ราก ต้านโรคมะเร็ง รักษาโรคผิวหนัง กลากเกลื้อน ผื่นคัน ขับพยาธิ แก้ปวดข้อ ขับประจำเดือน แก้อาการหาวเรอ ช่วยย่อย ช่วยเจริญอาหาร บำรุงธาตุ รักษาริดสีดวง แก้คุดทะราด ขับลมในกระเพาะและลำไส้

ใบ ตำพอกรักษาฝีบวม รักษามาลาเรีย แก้ฟกช้ำ แก้อาการฝีบวม รักษาแผลสด ห้ามเลือด แก้อาการปวดเมื่อย กระดูกหัก ขับเสมหะ

ดอก แก้โรคหนาวเย็น แก้โรคตา แก้ริดสีดวงทวาร ช่วยย่อยอาหาร แก้ปวดท้อง

แหล่งอ้างอิง

คณะกรรมการวิชาการดำเนินงานส่วนสวนสมุนไพรพืชสวนโลก. 2549. สวนสมุนไพรในงานมหกรรมพืชสวนโลก 2549. พิมพ์ครั้งที่ 1. บริษัท สามเจริญพาณิชย์ (กรุงเทพฯ) จำกัด. กรุงเทพมหานคร. 464 น.

สถาบันวิจัยและพัฒนาที่สูง (องค์กรมหาชน). 2553. “เจตมูลเพลิงขาว, ปิดปิวขาว”. [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: https://eherb.hrdi.or.th/search_result_details.php?herbariumID=898&name=เจตมูลเพลิงขาว,%20ปิดปิวขาว (9 พฤศจิกายน 2559).

Flora of China. “Plumbago zeylanica”. [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=200017527 (30 ตุลาคม 2560).

ThaiHerbal.org. 2014. “เจตมูลเพลิงขาว”. [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://thaiherbal.org/915 (9 พฤศจิกายน 2559).

The Plant List. 2013. “Plumbago zeylanica L.”. [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-2570437 (30 ตุลาคม 2560).

Kew Science,The Royal Botanic Gardens. “Plumbago zeylanica L.”. [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา: http://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:687109-1 (30 ตุลาคม 2560).

รายการรูปภาพ

กลับหน้ารายการพรรณไม้